Podlaski monaster na nowej kartce. Poczta Polska wyemitowała drugi walor filatelistyczny emisji „Zniszczenia wojenne”

Poczta Polska kontynuuje emisję filatelistyczną, poświęconą tematyce zniszczeń wojennych. Tym razem na nowej kartce pocztowej zaprezentowano jeden z najcenniejszych skarbów regionu Podlasia - monaster Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy i św. Jana Teologa. Prezentacja kartki pocztowej odbyła się 12 września w Muzeum Ikon w Supraślu.

Uroczysta prezentacja kartki pocztowej z nadrukowanym znakiem opłaty emisji "Zniszczenia wojenne" odbyła się w Monasterze Zwiastowania Przenajświętszej Bogarodzicy. Udział w wydarzeniu wziął m.in. Jacek Sasin - minister aktywów państwowych, Mariusz Gromko - senator RP, Artur Kosicki - marszałek województwa podlaskiego, ks. archimandryta dr Sergiusz (Matwiejczuk), Radosław Dobrowolski - burmistrz gminy Supraśl, Krzysztof Falkowski - prezes Poczty Polskiej oraz Wojciech Krysztofik i Wiesław Włodek - wiceprezesi Poczty Polskiej.

Autor wydawnictwa, Jarosław Ochendzan, w polu znaku opłaty kartki umieścił wizerunek monasteru Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy w Supraślu. W części ilustracyjnej kartki znalazła się natomiast fotografia ruin cerkwi Zwiastowania Najświętszej Marii Panny w Supraślu, wysadzonej przez Niemców podczas II wojny światowej. W projekcie waloru wykorzystano zdjęcia pochodzące ze zbiorów Stowarzyszenia Kulturalnego, Collegium Suprasliense” oraz Urzędu Miejskiego w Supraślu.

- Wydanie kartki pocztowej emisji „Zniszczenia wojenne” wpisuje się w szerszy kontekst upamiętniania historycznych wydarzeń przez instytucje kulturalne i państwowe. Poczta Polska, jako symbol łączności oraz ważny element narodowej historii, podejmuje ważną rolę w ocaleniu pamięci o przeszłości oraz w przekazywaniu tych lekcji przyszłym pokoleniom – mówi Krzysztof Falkowski, Prezes Zarządu Poczty Polskiej. - Wprowadzenie do obiegu kartki pocztowej z fotografią zniszczonej cerkwi Zwiastowania Najświętszej Marii Panny w Supraślu jest symbolicznym aktem, który przypomina nam o kruchej naturze kulturowego dziedzictwa i konieczności wspólnego działania na rzecz jego ochrony – podkreśla Krzysztof Falkowski.

Wojenna historia obecnego monasteru w Supraślu

Supraśl podczas II wojny światowej ucierpiał od dwóch okupantów. Niemcy wkroczyli tu w połowie września 1939 roku, a już tydzień później miasto zajęli Sowieci. W budynkach zabytkowego klasztoru pobazyliańskiego urządzili koszary oraz zniszczyli wyposażenie świątyni, w tym unikatowy ikonostas z XVII w. Pałace miejscowych fabrykantów – Zachertów i Buchholtzów – zostały ograbione z cennych ksiąg, mebli i obrazów, które wywieziono w głąb ZSRR. Po wybuchu wojny sowiecko-niemieckiej Rosjanie spalili zabytkowy Pałac Opatów z połowy XVII w. - stanowiący część obecnego Monasteru Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy i św. Jana Teologa.

Niemcy, okupujący Supraśl od lata 1941 r. do lata 1944 r., dokonali dalszych zniszczeń zabudowy m.in. wysadzając synagogę. Stanowiło to preludium do eksterminacji ludności żydowskiej, zakończonej ostatecznie w 1942 r., gdy wywieziono ją do białostockiego getta, a stamtąd do obozu zagłady w Treblince. W 1944 r. w obliczu zbliżającego się frontu, okupanci zastosowali taktykę spalonej ziemi niszcząc niemal wszystkie supraskie fabryki, tartak i most na rzece. 23 lipca 1944 r. wysadzili w powietrze symbol miasta – zabytkową cerkiew.  Po odejściu Niemców w Supraślu ponownie skoszarowała się Armia Czerwona. Zrujnowała wówczas wnętrza pałacu Buchholtzów, kościoła ewangelickiego i Domu Ludowego oraz wiele obiektów mieszkalnych.

Monaster Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy i św. Jana Teologa został wzniesiony w latach 1503-1510 w stylu gotycko-bizantyjskim. Obiekt powstał  na uroczysku Suchy Hrud z inicjatywy głównego fundatora Aleksandra Chodkiewicza, wojewody nowogródzkiego. Wkrótce po zakończeniu wojny ruszyły prace rekonstrukcyjne i konserwatorskie, które trwały kilkadziesiąt następnych lat. W latach 80. XX w. przystąpiono do odbudowy cerkwi, zakończonej w 2021 r., gdy uroczyście poświęcono odrestaurowaną świątynię.

Obecnie ponad 500-letni prawosławny męski klasztor w Supraślu, zwany Ławrą Supraską, jest jednym z najważniejszych cerkiewnych ośrodków życia monastycznego w Polsce. Odegrał znaczącą rolę w historii Rzeczpospolitej jako ośrodek duchowości, oświaty i kultury. Powstawały tu wybitne dzieła ikonograficzne i muzyczne. To tu wreszcie odkryto XI-wieczny rękopis zwany Kodeksem Supraskim, stanowiący unikatowy zabytek piśmiennictwa starocerkiewnosłowiańskiego.

Pierwsza emisja poświęcona zniszczeniom wojennym

W sierpniu 2022 r. Poczta Polska rozpoczęła nową serię filatelistyczną emisji „Zniszczenia wojenne”. Jako pierwszy z serii zaprezentowała Pałac Saski, który znalazł się na kartce z nadrukowanym znakiem opłaty pocztowej.

Projektant Jarosław Ochendzan ukazał w polu znaku opłaty karty pocztowej obraz budynku Pałacu Saskiego w stanie przedwojennym, datowanym przed rokiem 1939. W sekcji ilustracyjnej kartki znalazło się również zdjęcie ruin Pałacu Saskiego i Ogrodu Saskiego w Warszawie z roku 1945. Emisję uzupełnił datownik z grafiką symbolicznych bomb spadających na miasto.

W projekcie kartki wykorzystano zdjęcia z zasobów Wojskowego Biura Historycznego oraz Muzeum Powstania Warszawskiego. Podczas prac projektowych Pocztę Polską wspierała Centralna Biblioteka Wojskowa, Wojskowe Biuro Historyczne, Pałac Saski sp. z o.o. oraz Muzeum Powstania Warszawskiego.

Inicjatorem projektu emisji „Zniszczenia wojenne” jest minister aktywów państwowych Jacek Sasin.

O kartce:

autor projektu kartki: Jarosław Ochendzan
liczba kartek: 1
wartość: A
nakład: 5 000 szt.
technika druku: offset
format kartki: 148 x 105 mm
data obiegu: 31 sierpnia 2023 r.